Nội dung giáo dục giới tính này do mình tự xây dựng dựa trên tham khảo khung chương trình của Unessco, Mỹ và Úc. Nội dung này hi vọng sẽ là một cái khung để bố mẹ tưởng tượng ra (và choáng váng) việc mình sẽ cần giáo dục giới tính cho con thế nào, nói với con cái gì, bao giờ. Mình mỗi lần xem cái list này vẫn còn hoang mang vì độ chi tiết của nó và vẫn chưa biết sau này nói gì với con về bạo lực tình dục, về các mối quan hệ lợi dụng….
A- MẦM NON (3-5 TUỔI)
1) Các mối quan hệ
• Gia đình là gì?
• Ai là người trong gia đình?
• Các gia đình giống nhau hay khác nhau? Nhà mình có giống với các nhà khác không?
• Ai là người chăm sóc mình, ai là người có thể tin tưởng?
• Bạn bè là gì? Nên đối xử như thế nào với bạn bè?
• Nên làm như thế nào để mọi người vui vẻ, hạnh phúc? Tại sao không nên làm tổn thương mọi người?
Sách gợi ý:
– Nhà mình thích ở bên nhau
– Max và chim
– Để là bạn tốt
– Một chồng bạn tốt, một dãy bạn vui
– Sóc sợ sệt và người bạn mới quen
2. Cơ thể
• Gọi tên các bộ phận trên cơ thể, tên các bộ phận sinh dục
• Tại sao cần mặc quần áo?
• Tại sao cơ thể con trai và con gái lại khác nhau? Khác nhau như thế nào?
Sách gợi ý
-Tớ yêu cơ thể mình
-Tớ là tớ từ đầu đến chân
-Cơ thể tớ là của tớ
-Trai hay gái chúng mình chẳng khác nhau
– Cô bé thích đá bóng và chàng trai thích múa ba lê
– Mặc quần áo thật phiền phức
– Chuyện của bé Ai/ Chuyện của bé Kai
3. Sự sinh sản
• Em bé từ đâu đến: cần một người đàn ông và một người phụ nữ để sinh ra em bé, em bé phát triển trong bụng mẹ, khi đủ thời gian em bé sẽ ra đời
• Mình đã thay đổi như thế nào so với thời kì là em bé: Hiểu rằng con người lớn lên và cơ thể thay đổi, bé sẽ còn lớn lên và cơ thể sẽ tiếp tục thay đổi. Có thể sử dụng tranh ảnh của bé lúc còn sơ sinh, kỉ niệm của bố mẹ/ người chăm sóc về bé lúc còn sơ sinh
• Mình giống hay khác những đứa trẻ khác?
Sách gợi ý:
-Willy đi đâu thế?
– Nếu tớ lớn lên thì sao?
4. An toàn
• Gọi tên cảm xúc, mô tả cảm xúc: vui, buồn, tức giận, xấu hổ…
• Cách tự tắm, thay quần áo, cách vệ sinh cá nhân ở bộ phận riêng tư, đóng cửa khi đi vệ sinh và tắm. Đi vệ sinh nơi công cộng.
• Hiểu về không gian cá nhân: bong bóng bảo vệ vô hình quanh cơ thể, không ai được phép đến gần nếu bé không cho phép. Học cách xin phép nếu muốn ôm, hôn, chạm vào bạn bè hay người khác
• Đụng chạm tốt, đụng chạm xấu: hiểu về những đụng chạm nào là tốt, đụng chạm nào là xấu
• Cảm giác “an toàn”, “không an toàn”
• Dự cảm xấu: những dự cảm bất an và cách hành động khi có dự cảm bất an
• Cự tuyệt – Tránh xa – Kể ra: khi có người có hành vi đụng chạm xấu, xâm phạm không gian cá nhân khi chưa được cho phép thì hét lên và chạy đi, kể cho người lớn đáng tin cậy nghe
• Bí mật tốt – Bí mật xấu: không giữ bí mật xấu
Sách gợi ý:
-Mình có bao cảm xúc
– Vì con buồn ơi là buồn
– Không là không
– Không phải cái ôm nào cũng đẹp
– Tớ biết bảo vệ cơ thể mình
– Cẩm nang phòng tránh xâm hại trẻ em
5. Sự trợ giúp:
• Thiết lập mạng lưới vệ sĩ an toàn, những người có thể tin tưởng và giúp đỡ
• Những ai bé có thể hỏi và kể nếu có điều gì băn khoăn, thắc mắc, có điều gì muốn biết.
B- TIỂU HỌC (6-7 tuổi)
1.Các mối quan hệ
• Tình bạn có thay đổi không?
• Quấy rối là gì? Nên làm gì khi bị quấy rối?
• Các gia đình tan vỡ, đơn thân: vì sao lại có những bậc cha mẹ không kết hôn, sống cùng nhà với nhau? Các mối quan hệ như kết hôn, li hôn là gì?
Sách gợi ý:
– Các gia đình vòng quanh thế giới
– Luna yêu ngày tới thư viện
– Tưởng là chuyện nhỏ: Khi chúng mình là con nuôi?
– Tưởng là chuyện nhỏ: Nếu phải sống riêng với bố hoặc mẹ
– Cùng con đối mặt với rắc rối trong gia đình mới
– Cùng con đối mặt với khủng hoảng khi bố mẹ li hôn
– Bật mí tất tần tật về bạn thân
– Bộ sách can đảm trước bạo lực học đường
– Cùng con đối mặt với nạn bắt nạt
2. Cơ thể:
• Tại sao cơ thể lại thay đổi, lớn lên, bé có tiếp tục lớn lên và thay đổi không?
• Tại sao một số bạn lại lớn nhanh hơn, cao hơn, béo hơn… các bạn khác?
• Tại sao cơ thể mỗi người lại khác nhau? Sự khác biệt là bình thường hay không bình thường?
• Cơ thể con trai và con gái khác nhau như thế nào?
• Tâm hồn, cảm xúc là gì? Điều gì quyết định tính cách, cá nhân một người?
Sách gọi ý:
-Chiếc vali màu hồng
-Tuyên bố quyền con trai/ Tuyên bố quyền con gái
3. An toàn
• Cảm xúc là gì, cách gọi tên cảm xúc: giận dữ, vui vẻ..
• Cách xử lí những cảm xúc mạnh?
• Cách nhận biết cảm xúc của mọi người?
• Đụng chạm tốt/ đụng chạm xấu: tại sao có người đụng chạm xấu? Cách hành xử khi bị đụng chạm xấu?
• Cự tuyệt – tránh xa – kể ra:
Sách gợi ý:
– Giận ơi là giận
– Khóc buồn nhưng không bao giờ gục ngã
4. Sự sinh sản
• Tại sao để tạo thành em bé cần một người đàn ông và một người phụ nữ?
• Trứng là gì? Tinh trùng là gì?
• Em bé được hình thành như thế nào? quá trình tinh trùng và trứng gặp gỡ
• Em bé trong bụng mẹ phát triển ra sao?
• Quá trình sinh nở thế nào?: em bé sinh ra từ đâu
• Các loài động vật sinh sản như thế nào?
• Các loài động vật chăm sóc con non như thế nào?
• Khi con người già đi sẽ thay đổi như thế nào?
• Cái chết là gì? Tại sao con người lại chết?
Sách gợi ý:
– Những bí mật trẻ em cần biết: Cái chết
– Đảo thiên đường của nội
– Xin chào cô, Thần chết
– Bà ngoại yêu dấu
– Bách khoa thư Larousse: Em bé
– Chờ mẹ sinh em
– Những bí mật trẻ em cần biết: sự sống
– Sao con đến được đây hay vậy
– Các em bé từ đâu đến?
5. Sự trợ giúp:
• Các cuốn sách có thể tìm đọc để hiểu hơn về cơ thể, an toàn
• Khi bé gặp rắc rối, cảm thấy bất an, không vui có thể tìm sự trợ giúp ở đâu?
C- TIỂU HỌC (8-11 tuổi)
1) Các mối quan hệ
• Những mối quan hệ quan trọng với trẻ, ai là người quan trọng với trẻ?
• Tình yêu là gì? Mọi người làm thế nào để thể hiện là mình yêu một ai đó?
• Những người cùng giới có yêu nhau được không? Đó là bình thường hay không bình thường?
• “Đồng tính” , “gay” nghĩa là gì?
• Có nên gọi người khác là đồng tính, gay không? Đó có là quấy rối không?
• Trẻ nên làm gì nếu thấy ai đó bị xâm hại hay quấy rối?
• Một mối quan hệ tốt là như thế nào? Một mối quan hệ xấu là như thế nào?
2. Cơ thể
• Cấu tạo bộ phận sinh dục nam và nữ
• Dậy thì là gì?
• Khi nào thì con người sẽ dậy thì? Có phải ai cũng sẽ dậy thì không?
• Cơ thể sẽ thay đổi thế nào khi dậy thì? vì sao lại thay đổi, thay đổi nhằm mục đích gì, thay đổi là việc hoàn toàn bình thường, báo hiệu cơ thể sẵn sàng trưởng thành.
• Hướng dẫn mua và sử dụng áo lót, áo ngực
• Thời kì kinh nguyệt: cách sử dụng băng vệ sinh, vệ sinh cá nhân trong thời kì kinh nguyệt
• Xuất tinh buổi sáng là bình thường không, cách vệ sinh cá nhân
• Cấu tạo bộ phận sinh dục nam và nữ
• Cơ thể trẻ có bình thường không? Thế nào là một cơ thể bình thường?
• Tại sao có một số bạn gái thì “như con trai” một số bạn trai thì “như con gái”? Đó là bình thường hay không bình thường?
• Những thay đổi cảm xúc khi dậy thì? Xử lí các cảm xúc đó như thế nào?
3. An toàn
• Làm thế nào để “nói không” với ai đó mà không làm tổn thương họ?
• Đụng chạm tốt/ đụng chạm xấu
• Cự tuyệt – tránh xa – kể ra
4. Sự sinh sản
• Tình dục là gì? Quan hệ tình dục tự nguyệt là gì, ép buộc là gì? Tình dục cần dựa trên nền tảng tình yêu, sự chin chắn, tự nguyện và tôn trọng lẫn nhau.
• Vai trò của tình dục trong một mối quan hệ?
• Một người đàn ông có bao nhiêu tinh trùng?
• Một người phụ nữ có bao nhiêu trứng?
• Làm thế nào tinh trùng gặp trứng mà tạo thành em bé? Tại sao quan hệ tình dục lại có thể dẫn tới mang thai, sinh em bé?
• Có thể ngăn không cho tinh trùng gặp trứng được không? Làm cách nào để quan hệ tình dục mà không mang thai?
• Những gia đình đồng giới có con như thế nào?
• Em bé phát triển ra sao?
• Em bé được sinh ra như thế nào?
• Em bé cần gì để khỏe mạnh và hạnh phúc?
5. Sự trợ giúp
• Khi cần nói chuyện hay tìm lời khuyên, trẻ có thể gặp ai?
• Trẻ có thêm tìm hiểu thêm thông tin về tình dục và dậy thì ở đâu?
• Cách tìm những thông tin đúng đắn, đáng tin cậy trên internet?
Sách gợi ý:
• Thắc mắc nhỏ ngỏ cùng em: Tình yêu và tình bạn, Tình yêu và giới tính
• Bí mật của con trai – Bí mật của con gái
• Bật mí tất tần tật về tình yêu
• Tất tần tật về bạn bè
•
D- TRUNG HỌC CƠ SỞ (11-13 tuổi)
1) Các mối quan hệ
• Điều gì khiến một mối quan hệ trở nên xấu/ tốt hơn?
• Tại sao các mối quan hệ lại thay đổi?
• Xử lí thế nào khi có sự thay đổi trong mối quan hệ trong gia đình?
• Tại sao mọi người lại kết hôn?
• Xử lí thế nào khi mối quan hệ bạn bè/ tình yêu tan vỡ?
• Có nên bạn trai/ bạn gái lúc này không? Những cách để chọn được một người bạn trai/ bạn gái tốt và có một mối quan hệ tốt?
• Những hành vi nào của bạn bè/ bạn trai/ bạn gái là chấp nhận được?
2. Cơ thể
• Tại sao trên ti vi/ báo chí thường thấy những người mẫu với thân hình đẹp/ vạm vỡ?
• Hóc môn là gì? Hóc môn ảnh hưởng đến con gái/ con trai
• Chu kỳ kinh nguyệt và ảnh hưởng đến khả năng sinh sản như thế nào?
• Thời kỳ mãn kinh là gì, khi nào nó xảy ra?
• Chất lỏng cơ thể bình thường được tiết ra từ dương vật và âm đạo là gì? Khi nào là bất thường và cần đi khám?
2. Cảm xúc, an toàn
• Sự khác nhau giữa thu hút giới tính, thu hút tình dục và tình yêu?
• Làm thế nào để biết mình đang yêu ai đó?
• Quan hệ tình dục là gì? Làm thế nào để biết mình đã sẵn sàng cho quan hệ tình dục?
• Có nhất thiết phải quan hệ tình dục để thể hiện tình yêu không?
5. Sự trợ giúp:
• Những sách/ website tốt nhất về dậy thì/ giới tính cho trẻ?
Sách gợi ý:
• Giải ngố cho con trai – Giải nai cho con gái
• Cẩm nang con gái – Cẩm nang con trai
• Từ cô bé đến cô nàng – Từ cậu bé đến anh chàng
• Khúc mắc tuổi dậy thì
E- TRUNG HỌC PHỔ THÔNG (14+)
1) Các mối quan hệ
• Có nên quan hệ tình dục vào tuổi này không? Đến tuổi nào thì có thể quan hệ tình dục?
• Làm thế nào để biết mình đã sẵn sàng quan hệ tình dục với người khác?
• Mọi người có kiểm soát/ lợi dụng ai đó thông qua mối quan hệ tình dục không?
• Làm thế nào để nhận ra ai đó đang cố gắng kiểm soát/ lợi dụng mình?
• Làm thế nào để xử lí khi đang bị kiểm soát/ lợi dụng trong một mối quan hệ?
• Làm thế nào để giúp bạn bè đang ở trong một mối quan hệ kiểm soát/ lợi dụng?
• Khi nào thì ai đó sẵn sàng làm cha mẹ?
• Làm cha mẹ cần những trách nhiệm và kĩ năng gì?
• Làm cha mẹ đơn thân sẽ như thế nào? Ai có thể giúp?
• Tại sao những gia đình trẻ dễ tan vỡ?
3. Cơ thể
• Thế nào là một cơ thể bình thường? Tiêu chuẩn về cái đẹp
• Tại sao con trai bị cương cứng?
• Tại sao đôi khi lại có ham muốn tình dục? Nên làm gì khi có ham muốn tình dục?
4. An toàn
• Quan hệ tình dục đồng giới là gì? Điều đó là bình thường hay không bình thường?
• Quan hệ tình dục có phải là cách thể hiện tình yêu không? Có cần phải có quan hệ tình dục mới thể hiện tình yêu không?
• Nếu bị áp lực phải quan hệ tình dục thì sao? Làm sao để nhận biết mình bị ép buộc quan hệ tình dục chứ không tự nguyện?
• Cách xử lí trong tình huống đó?
• Quan hệ tình dục an toàn là gì?
• Bệnh lây qua đường tình dục là gì? Cách lây lan? Hậu quả? Cách phòng tránh?
• HIV là gì?
• Cách phòng tránh thai?
• Có nên dùng biện pháp tránh thai khẩn cấp không?
• Ai là người chịu trách nhiệm tránh thai/ quan hệ tình dục an toàn?
• Tranh ảnh khiêu dâm là gì? Phim khiêu dâm là gì? Có nên xem không?
• Bạo lực tình dục là gì? Những hành vi tình dục nào là chấp nhận được?
• Quấy rối tình dục là gì? Làm gì khi bị quấy rối tình dục qua tin nhắn, đụng chạm?
• Làm gì khi bị người khác quay lén/ chụp lén hoặc người yêu tung ảnh/ clip riêng tư?
5. Sự trợ giúp
• Nếu tôi bị bệnh lây lan qua đường tình dục thì nên làm gì? Ai có thể giúp?
• Nếu tôi có thai thì nên làm gì? Ai có thể giúp?
• Những sách/ website tốt nhất về quan hệ tình dục và tình yêu cho trẻ?
• Có thể đảm bảo an toàn và riêng tư khi tìm đến các biện pháp tránh thai không? Tìm kiếm ở đâu, làm như thế nào?
Sách gợi ý:
• Tủ sách giáo dục giới tính gồm 4 cuốn: Khúc mắc tuổi dậy thì, Nguyệt san của tớ, Bạn trai – Bạn gái, Dậy thì thành công
